Sokak Bizim Derneği Sokakları Arabalardan Geri Kazanmak İstiyor
Evimizden çıkıp iş yerimize, okulumuza veya alışverişe giderken hem yaya olarak, hem bir toplu taşıma aracındayken, hem de arabamızı kullanırken ulaşım sorunlarıyla iç içe yaşıyoruz. Toplu taşıma araçlarının ve sisteminin yetersizliği sebebiyle kapılardan taşan insanlarla dolu araçlarla bir yerden bir yere ulaşmaya çalışıyoruz. Nüfus artışı ve özel araç kullanımının yaygınlaşması sebebiyle şehir yaşantısının önemli bir parçası ve ortak kullanım alanı olan sokaklar gün geçtikçe insan odaklı olmaktan uzaklaşıyor. Otomobillerin hakim olduğu kent yaşamında sokaklar insanların etkileşim alanı olmaktan çıkıyor. Altyapının yetersiz olması, yayaların gitgide kentte kendine yer bulamaması gibi pek çok nedenlerle trafik kazaları da ciddi boyutlara ulaşıyor. Bu konulara yönelik kapsamlı politikalar geliştirilmediği takdirde de bu tarz sorunlarla karşılaşmaya devam edeceğiz gibi görünüyor.
2010 yılında kurulan Sokak Bizim Derneği, insan odaklı şehirler ve sokaklar için belediyeler, yerel halk ve diğer STK’lar ile iş birliği içerisinde; özellikle sokaklar, kamusal alanlar ve sürdürülebilir ulaşım konularında çalışıyor. Ayda Bir Gün Sokak Bizim, Kaldırım Nerede?, Senin Sokağın Senin Seçimin, Sokağını Yaşa, Otomobilsiz Gün (Carfree Day) gibi çeşitli etkinlikler, projeler, kampanyalar düzenliyor.
Ayda Bir Gün Sokak Bizim
Sokak kültürünü canlandırmayı, yaya öncelikli erişimi ve yaşanabilir sokakları temel alan “Ayda Bir Gün Sokak Bizim” etkinliği, “Yaşanabilir sokak nasıl olur?” sorusuna cevap vermeyi amaçlayarak sokağın farklı kullanımlarını mahalle sakinleriyle birlikte keşfetmeyi sağlıyor. Bu sürece yerel yönetimler de dahil edilerek etkinlik boyunca belirlenen saatler arasında sokak araç trafiğine kapatılıp yayaların, bisikletlilerin, engellilerin kullanımına açılıyor. Böylece sokak sakinlerine evlerinin önünde rahatça yürüyebilme, bisiklete binebilme, oyun oynayabilme, spor ve piknik yapabilme imkanları doğuyor. Ayrıca gün boyunca diğer sivil toplum kuruluşlarıyla birlikte çocuklara yönelik trafik eğitimi ve resim atölyesi, her yaştan katılımcı için de müzik dinletileri, tiyatro gösterileri, pilates ve yoga gibi aktiviteler de düzenleniyor. İnsanlar bir günlüğüne de olsa gönüllerince kullanabilecekleri, güvenli ve yaşanabilir bir sokağa sahip oluyorlar. Yani “O sokakta arabalar olmasaydı nasıl bir yaşam alanı oluşabilirdi?” sorusuna cevap bulunuyor. Etkinliğin gerçekleştirildiği sokaklardan Şişli’deki Abdi İpekçi Caddesi ve Kadıköy Caddebostan’daki İskele Sokak’ta etkinlikten bir süre sonra belediye tarafından trafik yavaşlatıldı, kaldırımlar genişletildi, peyzaj düzenlemesi yenilendi ve yaya dostu sokaklar yaratıldı. Şişli Atiye Sokak ise tamamen araç trafiğine kapatılarak yayalaştırıldı.
Bu başarılı değişim süreçleri diğer çalışmalar için dernek gönüllülerinin motivasyon kaynağını oluşturuyor. İstanbul’da en son 2019 yılının yaz aylarında Beşiktaş Belediyesi, Beşiktaş Belediyesi Karaoğlan Gençlik Merkezi ve pek çok STK ile birlikte 3 farklı sokakta Ayda Bir Gün Sokak Bizim etkinliği gerçekleştirildi.
Kaldırım Nerede?
Sokak Bizim Derneği, kaldırımlardaki fiziksel ve sosyal sorunlara dikkat çekebilmek amacıyla 2013’te başlatılan “Kaldırım Nerede?” kampanyası ile ülke geneline hakim kaldırım temelli hak ihlallerine karşı yaya odaklı şehir talebini dile getirdi. Kentliler kaldırımda yürürken karşılaştıkları sorunları, üzerinde kaldırım standartlarına ilişkin bir cetvel bulunan ‘kaldırımölçer’ bandı ile işaretleyip fotoğraflayarak #kaldırımnerede etiketiyle sosyal medyada görünür kıldılar.
Kampanyanın yeni versiyonunda paylaşılan sorunları toplu halde gösterecek, haritalayacak ve kategorize edecek bir arayüz geliştirildi. Kentliler, kaldırımlarla ilgili günlük hayatlarında karşılaştıkları sorunların fotoğrafını detaylı konum bilgisini açarak ve #kaldırımnerede etiketiyle Twitter üzerinden paylaşıyorlar. Bu kez paylaşımlar, hazırlanan yazılım sayesinde kaldirimnerede.org websitesindeki online haritaya işleniyor. Daha önceki kampanyada paylaşılan sorunları beş temel kategoride sınıflandırdık. Bu kategoriler; dar, yüksek veya bozuk durumdaki standart dışı kaldırımlar, motorlu araçların yasa dışı park etmesi ile oluşan araç işgali, dükkanların kaldırıma taşması gibi geçici işgaller veya trafo, telefon, çöp kutusu gibi kalıcı işgaller ve kaldırımın hiç olmaması gibi temel sorunları tarif ediyor. Paylaşımları haritalayarak sorunun mekânsal görünürlüğünü artırmayı, farkındalık oluşturmayı, yerel aktörlere bu hususta inisiyatif alma çağrısı yapmayı amaçlıyor ve tüm kentlileri bu interaktif sürece davet ediyoruz.
Sokaktan Kulağa Podcast
Son olarak ise 2019 yılı Ağustos ayından itibaren kentsel sorunlara yönelik alternatif çözümlerin ve dernek faaliyetlerinin konu edildiği Medyapod aracılığıyla yayınlanan Sokaktan Kulağa adlı podcast çalışmaları devam ediyor. Dernek faaliyetlerine dair daha fazla bilgi edinmek için bu podcast serisini dinleyebilirsiniz.
Sokak Bizim her ne kadar İstanbul merkezli faaliyetler gerçekleştirse de Türkiye’deki diğer şehirlerde paydaşlıklar kurup, etkinlikler düzenlemeye hazır ve istekli bir dernek. Instagram, Facebook ve Twitter üzerinden dernek faaliyetlerini takip edebilir ve bu gönüllü topluluğun bir parçası olabilirsiniz.
Yazar: Emine Atalay
