VEKAM (Vehbi Koç Ankara Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi), Ankara üzerine akademik çalışmalar yapmak, Ankara’ya dair her türlü bilgi ve belgeyi derleyerek araştırmacılara sunmak için Vehbi Koç tarafından açılmıştır. 2014 yılında Koç Üniversitesine bağlanmasının ardından ulusal ve uluslararası kuruluşlar ile çeşitli iş birlikleri geliştirerek akademik platformlarda çalışmalarını devam ettirmektedir.
VEKAM, Ankara’nın Keçiören semtinde 1923 yılında Mareşal Fevzi Çakmak’tan satın alınan bağ evinde faaliyet göstermektedir. Koç ailesi tarafından uzun yıllar yazlık konut olarak kullanılan, Vehbi Koç’un Ankara’daki hayatının büyük bir bölümünü geçirdiği ve çocuklarının doğduğu bu bağ evi, korunması gerekli kültür varlığı statüsünde olup 1992-1993 yıllarında restore edilmiştir.
Tarihçemizden kısaca bahsettikten sonra sizlere farklı bir dünyanın kapılarını açmak istiyoruz. Sizleri üç ana yapı altında şekillenen arşivimizde, kentimiz Ankara’nın geçmişine yapacağımız bir yolculuğa davet ediyoruz:
Bunlardan birincisi Ankara koleksiyonumuz; her yıl birçok araştırmacıya kaynak sağlayan, bağış, satın alma ve değişim yoluyla gelişmeye devam etmektedir. Bu arşivde sayısı 20.000’e ulaşan dijital içerik online olarak tüm araştırmacılara açıktır. Koleksiyon, çeşitli temalar üzerine yoğunlaşan, şehircilik, mimarlık, toplumsal tarih, kültür tarihi, eğitim tarihi, kent sosyolojisi, antropoloji ve iktisat tarihi araştırmaları için önemli bilgiler sunan, farklı türlerde materyali barındırmaktadır. Arşivde yer alan materyal türlerinin çeşitliliğini daha iyi görebileceğiniz 2 teaser çalışmamıza youtube kanalımız üzerinden ulaşabilirsiniz. En güncel olanını sizlerle paylaşmak istiyoruz:
Ankara koleksiyonunda nadir gravürler, cumhuriyetin kuruluşundan modernleşme sürecine Ankara’yı adım adım takip edebileceğiniz fotoğraflar, kartpostallar ile şehrin planlama sürecini, gelişimini gözlemleyebileceğiniz haritalar, planlar ve çizimler yer almaktadır. Bunların yanı sıra kentin sosyal yaşam ve mekanlarına ait davetiyeler, menüler, otel kartları, faturalar ve bavul etiketleri gibi fazla türde çeşitlendirebileceğimiz arşiv malzemesi yer almaktadır.
İkinci olarak Vehbi Koç arşivinden söz edeceğiz. Vehbi Koç, ülkemizin öncü iş adamı ve sanayicilerinden biri olmasının yanı sıra soyu Hacı Bayram Veli’ye dayanan bir Ankaralıdır. Vehbi Koç’un 1938 yılında Ankara’da kurduğu Koç Ticaret A.Ş.’nin faaliyetlerine başladığı döneme ait belgeler, fotoğraflar, mektuplar, notlar; şahsi eşyalardan oluşan bu koleksiyonumuzda online olarak erişime açıktır. Ayrıca Vehbi Koç’un sekreteri tarafından tutulan Vehbi Koç ve Koç grubu iştiraklerinin gerçekleştirdiği çalışmalar ile ilgili basında çıkan haberlerin yer aldığı gazete ve gazete kupürlerinden oluşan bir arşiv de önemli koleksiyonlarımız arasında yer almaktadır.
Son olarak Ankara Bağ evine dönüyoruz.
Keçiören’deki son bağ evlerinden biri olan Ankara Bağ Evi, Gedikoğlu Bağı olarak da bilinmektedir. Sadberk Hanım Müzesi uzmanlarınca döşenen ev 2007 yılında müze olarak hizmete sunulmuştur. Ankara Bağ Evi, Semahat – Nusret Arsel’in Bakır Koleksiyonu, İpek Kese Koleksiyonu ve yeni alınan bağışlar ile beraber 900 adet civarı objeye ev sahipliği yapmaktadır. 18. yüzyıldan başlayarak 20. yüzyıl ortalarına kadar tarihlendirilen madeni, cam, seramik; tekstil, halı ve kilimler bulunmaktadır. Bu koleksiyondan seçilmiş 200 parça obje yeniden dijitalleştirilmiş olup LoCloud Projesi kapsamında açık bir platformda araştırmacıların hizmetine sunulmuştur. Koleksiyonda yer alan diğer objelerle ilgili envanter çalışmaları devam etmektedir.
Önümüzdeki yıllarda birçok farklı koleksiyonla siz değerli Ankaralıların, Ankara ve çevresi üzerine çalışan kent araştırmacılarının karşısına çıkacağımızın haberini de paylaşarak kısaca bu koleksiyonlardan bahsetmek istiyoruz.
Juliopolis Antik Kenti Nekropolü Koleksiyonu, 2009-2020 yılları arasında Juliopolis kazılarında açığa çıkartılan mezarlar ile bu mezarlardan ele geçen eserler ve iskelet kalıntıları gibi tüm bulguların yer alacağı arkeolojik ve biyoarkeolojik bir veri seti ile araştırmacıların hizmetine sunulacaktır.
Dijital bir Sanat Tarihi Arşivi oluşturmak üzere yola çıkarak aldığımız bağışlar ile sadece Ankara’nın değil, ülkemizdeki birçok kentin de sanat tarihine ışık tutacak birçok yapının fotoğraflarını içeren dialarını dijitalleştirme başladık.
Bağışlarla gelişmeye devam eden bir diğer koleksiyonumuz Ankara’da iz bırakan mimarlardır. Mimarlık tarihi açısından çok değerli çalışmaların, mimarların öğrencilik yıllarında yaptıkları projelerin, mimari projeler, çizim ve kurumsal yazışmaların yer aldığı bu koleksiyon da arşivimizde yerini alacaktır.
Ankara Taşınmaz Kültür Varlıkları Envanteri koleksiyonumuz, 1996-1998 yılları arasında sanat tarihçi Gökçe Günel, Müberra Günel, Nesibe Acar ve Ahmet Bal tarafından yürütülen çalışmalarda özellikle Altındağ ve Çankaya ilçelerinde yer alan yapıları konu almaktaydı. Bu yıl bu koleksiyon genişleyerek Ankara’nın Bala, Gölbaşı, Güdül, Evren, Kazan, Beypazarı ve Kızılcahamam gibi birçok ilçesindeki taşınmaz kültür varlıklarının da yer aldığı büyük bir koleksiyona dönüşmeye başladı. Bu arşivle ilgili çalışmalarımız önümüzdeki yıllarda da devam edecektir.
Ankara’ya belki farklı bir gözle bakmanızı sağlayacak, yaşadığımız bu kentin geçmişine tanıklık edebileceğiniz arşivimiz her zaman tüm araştırmacıların ve ilgililerin erişimine açıktır. Sizlerin bu kente dair bizimle paylaşmak istediğiniz, arşivimize ve tarihimize katkı sağlayacağını düşündüğünüz anılarınız, fotoğraflarınız, eşyalarınız veya tanıklıklarınız varsa onlarla birlikte daha da büyümek, onları tüm Ankaralılarla paylaşmak ve yaşatmak istediğimizi de hatırlatmak isteriz.
Lavarla ile birlikte bizi takip etmeye devam edin ve tarihimize dair daha pek çok şeyi keşfetmeye hazır olun.
Duygu Kevser Karadağ
