Bakmasını bilen gözlerin karşısına sürekli farklı güzellikler çıkartan bir şehir Ankara. Çıkmaz bir sokak, ferah bir teras, sarmaşıklı bir duvar, kuytu bir park; bir anda insanın karşısına çıkar, yüzünü gülümsetir. Çoğu zaman da arkasında büyük hikâyeler taşıyan yerlerdir bunlar üstelik. Merhum bir devlet adamının evi, eski bir sefaret bahçesi, yakın tarihin ilklerinin yaşandığı bir balo salonu.

Cinnah 19; Ankara’nın Çankaya ilçesinde, Cinnah Caddesi üzerinde bulunan, işte tam da böyle bir apartman. Konumu itibariyle, Ankara’nın en çok ziyaret edilen noktalarından birinde bulunur. Üzerinde bulunduğu cadde, adını Pakistan’ın kurucu lideri Muhammed Ali Cinnah’tan alır. Cadde, 1970’li yıllara kadar Vali Dr. Reşit Caddesi olarak anılır. Dönemin Belediye Başkanı Vedat Dalokay, Pakistan’da katıldığı mimari bir projede aldığı ödül sonrasında, ülkenin liderinden esinlenerek caddenin ismini değiştirir. Atakule’den başlayıp Kavaklıdere Meydanı’nda son bulan cadde, Kızılay’la Çankaya’yı birbirine bağlar. Almanya, Afganistan, İsveç, Hindistan, Macaristan ve eski Yugoslavya Büyükelçilikleri, caddenin önemli yapıları arasındadır. 1950’lerde konut ağırlıklı olan caddede; günümüzde iş yerleri ağırlıktadır. Öyle ya da böyle yolu Ankara’dan geçen hemen herkesin uğradığı duraklardan biridir bu dik yokuşlu cadde.

Cinnah 19, Cinnah Caddesi’nin o meşhur yokuşunun nispeten başında, sol tarafta yer alır. Önündeki, dikdörtgen boşluklu tuğla duvarla dikkat çeker, bugünün mimari anlayışından bir anda ayılır gözünüzde. 15’i iki katlı, 17 dairelik yapı; caddeye dik olarak konumlanmış, aynı zamanda kuzeye ve manzaraya yönelmiş bir açıda durur.

Beklenmedik Ziyaret

Bir akşamüstü üç arkadaş büyük bir hayranlıkla bu apartmanı izleriz. İçine girer, merdivenlerini çıkar, merdivenlerini ineriz. Çatısında şu an atıl konumda olan havuzu, bahçesinin düzeni bizi çok etkiler.

Rastgele bir kapıyı çalar, içeri bakmak için izin isteriz. Hava Meydanları emeklisi yaşlı bir çift bizi buyur eder, evlerini gezdirir. ODTÜ mezunu oğullarının mezuniyet fotoğrafını gösterir. Apartmanın tarihi hakkında, biraz da gurur duyarak size bilgi verir. Böyle tatlı bir anı ile girer Cinnah 19 hayatımıza.

Sosyal Bir Apartman

Asıl adı “Meydanlar Müdürlüğü İşçileri Yapı Kooperatifi Apartmanı” olan Cinnah 19; havaalanında çalışan mühendis ve mimarlara lojman oluşturmak amacıyla inşa edilmiş. 1954 yılında Mimar Nejat Ersin ve ekibi tarafından tasarlanan binanın yapımı 1957’de sona ermiş. Cinnah 19; Emin Onat’ın Hayat Apartmanı (1959), Ahmetler’deki 96’lar Apartmanı (1956) ve Büklüm Sokak’taki Fikir İşçileri Kooperatifi (1957) ile; ortak kullanım alanlarına sahip sayılı örneklerden. Bugün karşı komşumuzu bile tanımadan geçen hayatımız için ne kadar da tuhaf geliyor, ortak alanları olan apartmanlar! Oysa, Cumhuriyet’in ilk yıllarında, modern hayatın sembolleri arasında yer alan apartmanlar, sakinlerinin bir araya gelip vakit geçirdikleri alanlar sunarmış. Şimdi bu durum, sadece lüks rezidanslarda ortak spor salonu, ya da bodrum katına konmuş bir bilarda masası şeklinde karşımıza çıkıyor.

Cinnah 19’un, dönemin ünlü mimarları Le Corbusier, Oscar Niemeyer, Lucio Costa ve Edward Durrell Stone’un etkisinde inşa edildiği söylenmektedir. Bina, Mimarlar Derneği 1927‘yi de bünyesinde barındırır. Zaten böyle bir dernek de bu kadar güzel bir binada olmalıydı. Dönemin Başbakanı Adnan Menderes ve Cumhurbaşkanı Celal Bayar; Cinnah 19’un, yakınındaki mimar Hayati Tabanlıoğlu’nun Çankaya Camii ile birlikte, etrafına başka bina yapılmaksızın, ortak bir alanda korunmasını talep etmişler. Ne yazık ki 1960 darbesi sonucu bu girişim rafa kaldırılmıştır. Bugünse kimi dairelerinde ofisler, kimilerinde evler ile Cinnah Caddesi’ndeki varlığını devam ettiriyor. Caddeden bir sonraki geçişinizde, dikkatle göz atmanız dileği ile!

Cinnah 19 ile ilgili daha fazla bilgi için, bina hakkında yapılmış belgesele göz atabilirsiniz.

Bu yazıda Mimarlar Derneği 1927’nin “Mimarlık” isimli dergisinde Ali Cengizkan’ın kaleme aldığı “Cinnah 19: Ütopik mi Gerçek Modern mi?” yazısı kaynak olarak alınmıştır.

Bu yazının orijinali ustamdan.com‘da yer almıştır.

This article is available in English! Click here to take a look.