Atılım Üniversitesi bünyesinde “Kamusal Akıl Stüdyosu” Programında 2010 yılından beri Ankara’daki yerel yönetimleri inceliyor ve monografiler hazırlıyoruz. VEKAM’ın çıkardığı Ankara Araştırmaları Dergisi’nde bir kısmı yayımlanan bu monografilerde Ankara’nın bütününün ve ilçelerinin kentsel dinamikleri incelenmekte ve geleceğe ilişkin öngörülerde bulunmaktayız. Bu yerel seçimler öncesinde de elde ettiğimiz verilerden yararlanarak “kim aday olsa kazanır” türü yüzeysel değerlendirmelerin dışında daha derinlikli bir inceleme ortaya koymak, seçim süreçlerindeki tartışmalara katkıda bulunmak amacıyla Ankara’nın ilçeleri ve bütününü yapısal bir analize tabi tutmaya çalıştık. Bu analizin en azından bundan sonraki yerel seçimlerde siyasi süreçleri zenginleştireceğini umuyoruz. Yazının son bölümünde, Sincan, Gölbaşı, Pursaklar, Elmadağ ilçelerini ele alacağız.

1. Sincan

Ankara’nın batı gelişme aksı üzerinde yer alan diğer bir ilçe olan Sincan, konut alanları dışında çalışma alanlarının gelişimiyle de öne çıkmaktadır. Organize Sanayi Bölgelerinin hızlı gelişimi yanında Temelli‘ye kadar uzanan bölgedeki gayrimenkul piyasasının hareketliliği önemli bir dinamik yaratmıştır. Ancak, bu gelişmelerin ilçenin merkezi ve etrafındaki nüfus açısından henüz görünür bir katkı oluşturamadığı görülmektedir. Yapılan araştırmalara göre Ankara kent nüfusu içerisinde dış etkilere en fazla kapalı ve kendi kentsel toplumsal yapısı ile hareket eden ilçe Sincan ilçesi olarak görünmektedir. İlçede etnik ve hemşehrilik bağlarının toplumsal ilişkilerde hâlâ çok önemli bir etkisinin olduğu söylenebilir. Bu durum konut fiyatlarından yaşam maliyetlerine kadar yansımaktadır. Ankara’da yaşam maliyetlerinin göreli olarak en düşük olduğu ilçenin Sincan olduğu söylenebilir. Eğitim ve gelir düzeyi diğer ilçelere göre oldukça düşük olan ilçede çalışanların önemli bir kısmının Etimesgut ve Çayyolu gibi konut alanlarında hizmet sektöründe ve sanayi bölgelerinde vasıfsız işçi olarak çalıştığı bilinmektedir. Son yıllarda metro hatlarının açılması, kent için taşıt yollarının çeşitlenmesi sağlanmışsa da ilçenin genel durumunun fazla değişmediği görülmektedir.

Sincan ilçesinin Ankara kent bütününde ayrıksı ve kopuk bir görünüm sergilemesi bir yanıyla ilçeye kendine özgü bir kimlik kazandırmakla birlikte bir yanıyla da ilçeyi marjinal bir konumda tutmaktadır. Sincan ilçesinin kentsel mekân kalitesinin artması için kentsel kimliğin geliştirilmesi ve Ankara metropoliten alanında özgün bir yere taşınması gerekmektedir. Bunun için istihdam olanaklarının geliştirilmesi, ilçede yaşayanların meslek ve istihdam olanaklarının gelişen sanayi bölgeleri ile birlikte ele alınması ve kentsel kamusal alanların geliştirilmesi gerekmektedir. Siyasi açıdan Sincan’ın Ankara kent bütünü içerisindeki olanakları kullanmasını ve kimliğinin geliştirilmesini sağlayacak olan söylemlerin etnik ve hemşehrilik bağları üstünde bir anlamla geliştirilebilmesi durumunda farklı alternatiflerin gelişebilmesi mümkün olabilir.

2. Gölbaşı

Ankara’nın merkezinde olmasında rağmen hala kırsal niteliğini koruyan, Ankara’nın doğal akarsu ve göllerini bünyesinde barındıran Gölbaşı ilçesi Ankara metropoliten alanı içerisinde sayfiye niteliğini koruyan bir ilçe görünümündedir. Yerleşik nüfusun eğitim ve gelir düzeyinin çok düşük olması, tarımsal üretimin hala devam etmesi yanında, ilçeye Ankara’nın üst gelir gruplarının villa türü yerleşimlerle taşınmaya başlaması, ilçe sınırları içerisinde çok büyük toplu konut alanlarının planlanmaya başlaması ve İncek gibi bölgelerde çok hızlı bir yapılaşma sürecinin devam etmesi Gölbaşı ilçesini ciddi içsel sorunları olan bir ilçe haline getirmektedir. Mevcut nüfusun tarımsal üretimi yavaş yavaş terk etmesi ve gayrimenkul fiyatlarının hızlı artışı ilçede yerliler ve dışarıdan gelen nüfus arasında gerilim alanları yaratmaktadır. Konya Yolunun ilçeyi ikiye bölmesi geçmişte önemli bir sorun olarak görülmekteyken yakın gelecekte Konya Yolunun bir kısmının yer altına alınması ile birlikte ilçenin transit bir geçiş noktası haline gelecek olması ve Ankara’ya güneyden giriş kapısı niteliğinin yitirilmesi kaygıları da dile getirilmektedir. Yine Mogan Gölü’nün temizliği çalışmaları sonrasında gölde yapılacak turizm faaliyetlerinin ve tesislerinin ilçe nüfusuna ne tür bir katkıda bulunabileceği de tartışmalar arasında yer almaktadır. Siyasi açıdan ilçede yerleşik nüfusun yapılan yatırımlardan nasıl faydalanacağı ve marjinalleşmeden nasıl korunacağı önemli bir sorun alanı olarak görünmektedir. Bu anlamda eğitim ve istihdam politikaları da yerel siyasetin önemli tartışmaları arasında görünmektedir.

3. Pursaklar

1990’lı yıllarda Bulgaristan’dan göç eden soydaşlarımız için yapılan toplu konutlar ile gelişimi hızlanan 2000’li yıllardan itibaren de Ankara’nın kuzey aksında önemli bir gelişim alan haline gelen Pursaklar ilçesi, toplu konut projeleri ve Karacaören bölgesindeki kentsel gelişim alanıyla, Esenboğa Havalimanı’nın ve son olarak Yıldırım Beyazıt Üniversitesi kampüsünün gelişimiyle önemli ilçelerden birisi haline gelmiştir. Nüfusu hızla artan ilçede yapılaşmanın da çok hızlı bir şekilde arttığı görülmektedir. Ankara’nın önemli projeleri arasında yer alan fuar alanı, Kuzey terminali gibi projelerin belirsizliğini koruması, ilçenin dört bir tarafını saran çevre yolu, havalimanı yolu gibi ulaşım akslarının ilçeyi parçalaması ve erişimi sorunlu hale getirmesi önemli sorunlar arasında görülmektedir. Oto galerilerinin havalimanı yakınına taşınmasına rağmen bölgede iş ve istihdam alanlarının sınırlılığı da önemli bir sorun alanı olarak görülmektedir. Nüfusun genç oranının çok yüksek, doğurganlık oranının Ankara ortalamasının üzerinde olduğu ilçede, derslik başına düşen öğrenci sayılarının çok yüksek olduğu ve kamu hizmetlerine erişimde sorunlar yaşandığı görülmektedir. Havalimanı metrosunun yapılması ile birlikte ilçenin erişilebilirliğinin de artabileceği düşünülmektedir. İlçedeki yerel yönetim kullandığı sloganlar ve farklı yaklaşımı ile ilçede yaşayanların ilçeyi benimseme düzeyini arttırmaya çalışmaktadır. Ancak, bu çabaların ilçede bir Pursaklar kimliği oluşturmak için yeterli olmadığı görülmektedir. Siyasi açıdan ilçedeki yaşamın bütünlüğünün sağlanmasına yönelik ulaşım düzenlemelerinin yapılması ve ilçede istihdama katkıda bulunacak çalışma alanlarının oluşturulması önemli görünmektedir.

4. Elmadağ

Ankara metropoliten alanının güney doğusunda yer alan Elmadağ İlçesi, Ankara’nın tarımsal karakteristiği kısmen devam eden, Elmadağ’da yer alan tesislerle belirli düzeyde turistik faaliyet potansiyeli bulunan bir yerleşimdir. Nüfus gelişimi durağan görünen ilçede yaş ortalamasının da giderek arttığı görülmektedir. Mevcut turizm potansiyelinin beklenen düzeyde kullanılamaması, ilçenin kentsel gelişim akslarından uzaklığı gibi unsurlar sebebiyle iş ve istihdam sorunlarının yaşandığı görülmektedir. Altyapı açısından da sorunlar yaşanan ilçede ilçenin kırsal niteliğine uygun iş ve istihdam alanlarının açılması ve erişilebilirlik sorunlarının aşılması önemli görünmektedir. Siyasi açıdan seçim tartışmalarının bu çerçevede gerçekleşeceği öngörülebilir.

5. Ankara’nın Çevre İlçeleri

Özellikle büyükşehir belediyesi sınırlarının tüm ile genişletildiği ilk seçim olan 2014 yerel seçimlerinden sonra tamamı büyükşehir sınırları içerisine giren Ankara’nın çevre ilçeleri nüfus ve sosyoekonomik yapı olarak iki kategoride incelenebilir. Birinci kategoride Ankara’nın kuzey ve batısında yer alan, kısmen turizm, tarımsal üretim ve Ankara’nın gelişim sürecinin etkisiyle gelişim süreci devam eden bir dizi ilçe bulunmaktadır. Bunlar arasında Polatlı, Beypazarı, Kızılcahamam gibi ilçeleri saymak mümkündür. Diğer taraftan Ankara’nın güney ve doğusunda yer alan, ağırlıklı olarak tarımsal üretimde ihtisaslaşmış ancak, nüfusu göç veren Şereflikoçhisar, Evren, Bala gibi diğer bir grup ilçe de bulunmaktadır. Bu iki kategoride bulunan tüm ilçelerde giderek yaş ortalamalarının yükseldiği ve yaşlanmanın arttığı görülmektedir. İlk etapta büyükşehir belediyesi sınırları içine girilmesinden kaynaklı çeşitli hizmetlere kavuşan çevre ilçelerde zaman geçtikçe çeşitli bürokratik işler için merkeze gelme zorunluluğu, yaşam maliyetlerinin artması ve yerel kaynakların kullanımına Ankara merkezden müdahalelerin artması sebepleriyle hoşnutsuzluklar artmaya başlamıştır. Bu ilçelerin tamamında kırsal yaşam kültürünün yozlaşması ve gelişme baskılarıyla karşı karşıya kalması yanında genç nüfusun göçü sebebiyle ekonomik faaliyetlerin beklenen ölçüde gelişmemesi ve yavaşlaması sorunları yaşanmaktadır. Siyasi açıdan Ankara’nın il bütününü gözeten bir planlama ile tüm çevre ilçelerin ekonomik dinamiklerinin geliştirilmesi ve genç nüfusun mesleki becerilerinin arttırılarak geri döndürülmesi yaklaşımlarına önem verilmesi gerektiği görülmektedir.

I.Bölüm: Çankaya, Keçiören, Yenimahalle:  9 Kasım

II. Bölüm: Mamak, Altındağ, Etimesgut: 16 Kasım

Kapak Görseli:Gölbaşı Ömer Ünlü (Düzenlenmiştir)